192                  APPENDIX.

III.  THE ALDA OF GULIELMUS BLESENSIS.

NUPER eram locuples multisque beatus amicis,
    Et risere diu fata secunda mihi.
Larga Ceres, deus Arcadiæ, Bacchusque replebant
   Horrea, tecta, penum, farre, bidente, mero.
Hortus, apes, famuli, pulmento, melle, tapetis,
   Ditabant late prandia, vasa, domum.
Agger opum, tranquilla quies, numerosus amicus
   Delicias, sompnum, consiliumque dabant.
Dextra laborabat gemmis, pomeria fructu,
   Prata redundabant gramine, melle greges.
Singula quid memorem? lætos testantia casus
  Omnia captatæ prosperitatis erant.
Jurares superos inter mea vota teneri,
  Et res occasum dedidicisse pati.
Denique mirabar sic te, fortuna, fidelem,
   Mirabar stabilem, quæ levis esse soles.
Sæpe mihi dixi, quorsum tam prospera rerum,
   Quid sibi volt tantus tam citus agger opum?
Ei mihi nulla fides, nulla est constantia rebus,
   Res ipsæ quid sint mobilitate docent.
Res hominum atque hominess levis aulea versat in auras,
   Et venit a summo summa ruina gradu.
Cuncta sub ancipiti pendent mortalia casu,
   Et spondent propria mobilitate fugam.
Quicquid habes hodie, cras te fortasse relinquet,
   Aut modo dum loqueris desinit esse tuum.
Has ludit fortuna vices, regesque superbos
   Aut servos humiles non sinit esse diu.
Illa dolosa comes, sola levitate fidelis,
   Nec favet æternum, nec sine lege premit.
Illa mihi quondam risu blandita secundo,
   Mutavit voltus nubile facta suos.
Et velut æternam misero conata ruinam,
   Spem quoque lætitiæ detrahit ipsa mihi.
Ipsa professa dolum submisit, diruit, ussit,
   Culta, domos, vites, imbribus, igne, gelu.

                  APPENDIX                        193

Hæc eadem fregit, excussit, debilitavit,
    Hoste, notho, morbis, horrea, tecta, gregem.
Accessit dampnis novus ille gravisque tyrannus,
    Quo Cenomannorum consule jus periit.
Cujus avos puduit sceleris geniuses patronum,
    Fortunæque parem nobilitate dolis.
Ille pudor patriæ me non impune tuentem
    Justitiæ leges expulit a patria :
Inde ratem scando, vitam committo procellis,
    Vela tument gemina, cimba juvatur ope.
Portus erat longe cum ventus fortior æstum
    Novit, et in tumulos Auster aravit aquas.
Crescit hyems, agit aura ratem, furit unda dehiscens,
    Imbre madet velum, nox tegit atra diem.
Desperare jubent venti, mare, turbine, fluctu,
    Occursu rupes, ignibus ipse polus.
In fragilem pinum totus prope congregat iras
    Orbis, et est hostis quicquid obesse protest.
Dum sic sævit hyems, dum pallet et ipse magister,
    Dum stupet et fieri piscibus esca timet,
Ecce rapax turbo tollens ad sidera fluctus
    Impulit ad litus jam sine puppe ratem.
Sic misere felix, quassa rate, rebus ademptis,
    Evasi ventos, æquora, saxa, Jovem.
Ecce quid est hominis, quid jure vocare paternum,
   Qua miser ille sibi plaudere dote potest?
Est hominis semper fluere, et tunc tempore labi,
   Est semper quadam conditione mori.
Est hominis nudum nasci, nudumque reverti
   Ad matrem, nec opes tollere posse suas.
Est hominis putere solum, saniemque fateri,
   Et miseris gradibus in cinerem redigi.
Istius est hæres homo prosperitatis, et illum
  Certius hiis dominum prædia nulla manent.
Res et honor famulantur ei, et præstantur ad horam,
   Et locuples mane vespere pauper erit.
Nemo potest rebus jus assignare manendi,
   Quæ nutus hominum non didicere pati.
Jus illis Deus ascripsit, statuitque teneri
   Legibus, et nutu stare vel ire suo.

194                 APPENDIX.

Ille semel simul et solus prævidit, et egit
    Cuncta, nec illa aliter vidit agitque aliter.
Ut vidit facienda facit, regit absque dolore,
    Distinguit formis, tempore, fine, loco.
Distinctis idem cursum metitur, et illas
    Secretis versat legibiis, ipse manens.
lpse manens dum cuncta movet, mortalibiis ædgris
    Consulit, atque ubi sit spes statuenda docet.
Si fas est credi te quicquam posse vel esse,
    0 fortuna, quid es, quid potes, ipse dedit.
Pace tua, fortuna, loquar, blandire, minare,
    Nil tamen unde querar aut bene lætar ages.
Ille potens, mitis, tenor et Concordia rerum,
    Quicquid volt in me proferat, ejus ero.
Musa Vionetisis Guillermi sive Blesensis
    Scriptores juvenes volt, refugitque senes.

                       Incipit Alda.

DUM parit Alida perit; Ulfus pro conjuge natam
     Diligit, atque vices in patre matris agit.
Ne vir eam videat, aut ipsa virum, patre illam
     Claudit ; Pirrus eam nomine captus amat.
Servus eam fallit, anus adjuvat, hunc mulierem
     Mentitum sentit clausa puella marem.
Concipit illa, pater queritur, tandemque reperto
    Artifici fraudis fit socer, acta placent.

Versibus ut pulicis et muscæ jurgia lusi,
     Occurrit nostro mascula virgo stilo:
Nominis accipio pro nomine significatum,
     Non potui nomen lege domare pedum.
Venerat in Iinguam nuper peregrina Latinam
     Hæc de Menandri fabula rapta sinu.
Vilis et exul erat, et rustica plebis in ore,
     Quæ fuerat comis vatis in ore sui.
Dumque novum studium comoedia quæreret ilia,
     Quem vice Menandri posset habere sui;

                        APPENDIX.                        195

Me pro Menandro volui sibi reddere, longe
     Inpar proposito, materiaque minor.
Pro fracta navi dicar simulasse cupressum;
     Extra propositum musa cucurrit iter.
Exeo comoedum, fines comoedia transit
     Nostra suos, miscens non sua verba suis.
Inveniet lasciva nimis sibi verba pudicus
    Lector; materiae, non mea culpa fuit.
Ne matronaret meretrix in verba Sabinæ.
    Sunt sua materiæ reddita verba suæ.

Fusus in amplexus parientis conjugis Ulfus,
     Iratos queritur in sua dampna deos.
"Accidit hoc homini solummodo prosperitatis,"
    Ulfus ait, " quod nil prosperitatis habet.
Non misere miser est, cui non datur unde nocere:
    Irati possit numinis ira sui.
Non misere miser est, cui nil concessit habendum
    Casus, cum surdo supplicet ille Jovi.
Non misere miser est, cui nil auferre valebit,
    Quin minus ex dampno fit miser ipse suo.
Nil felicis habet qui felix esse putatur,
    Non est quem miserum credimus esse miser.
Ille stat, et lapsum metuit, jacet, utque resturgat
    Expectans, alter non habet unde cadat.
Pressus in adversis jam nil timet, immo recursum
    Subversæ expectat tutior ipse rotæ.
Hunc quem læta fovent, comes indivisa, secundis,
    Cura vigil macerat, sollitatque timor.
Prosperitas igitur est prosperitate carere,
   Nam venit ex sola prosperitate dolor.
Hoc satis experior, cui fit modo summa doloris
    Quod modo summa meæ prosperitatis erat,
Alda comes, dum sospes eras, comes apta meorum
    Respectu, quamvis gaudia luctus erant.
Alterat ecce vices fortuna, meique doloris
    Respectu, quamvis tristia læta satis.
Te vivente fui felix, felicior essem
    Si pariter possem te moriente mori.
Ha! tunc fata forent pia, si magis inpia facta
    Protraherent fuso stamina nostra pari.

196                  APPENDIX.

Tunc neutri nostrum, quia tunc utrique nocerent;
    Absque dolore foret par in utroque dolor.
Ut nos integritas unius mentis, et unus
    Spiritus univit, auferat una dies.
Quo sine me, pars magna mei, mea flamma, recedis?
    An sine te vivam pars ego magna tui ? "
Imbre suo pietas profuderat ora loquentis,
    Solatur lacrimas taliblis Alda viri:
"Cur ita, fide comes, in mollitiem mulieris
    Lapsus es, ut lacrimis diffiteare virum ?
Dat tuus in nostro dolor incrementa dolore,
    Plus quatiunt lacrimæ viscera nostra tuæ.
A lacrimis desiste precor, suspiria claudas,
    Non gemitu aut lacrimis sum revocanda tuis.
Siqua tibi pietas, siqua est compassio nostri,
    Siquid habet veri noster amoris amor,
Quas moriens et amans extremes fundo, benigno
    Effectu, studeas exhilarare preces.
Artificem recolas te materinmque doloris
    Istius, et moveat te meus iste dolor.
Nec moveat tamen, ut doleas tam molliter; immo
    Ne tuus hiis precibus possit adesse favor.
Sic obstetricis probat experientia nostræ,
    Filia nascetur me moriente tibi.
Dii sensere suum crimen fore, dissociari
    Tales, quos unus jungit et unit amor.
Ergo satis faciunt nobis, culpamque fatentes,
    Dampna tibi pensant restituantque tua.
Fatorum invidia tua si tibi tollituir Alda,
    Aut par aut melior redditur Alda tibi.
Dii bene qui tibi me communi in prole reservant,
    Inque mea moriens stirpe superstes ero.
Pullulat in plantam nostræ præmortua vitæ
    Radix, in foetu multiplicatida suo.
Ulfe, meum melius aliam renovator in Aldam
    Esse, meosque sibi mutuat illa dies.
Transeo, non morior; alios transfundor in artus,
    Sumptos de nostro corpore deque tuo.
Pars erit ista tui; prius in patre, de patre fluxit
    In matrem, informis massa, globusque rudis,
Est pariter nostra, pariter vivemus in illa,
    Et per eam potero gratior ease tibi.

                       APPENDIX.                        197

Hane igitur nostris a visceribus pietatis,
   Vir bone, suscipiant viscera blanda tuæ.
Hanc tibi committo tibiqtie committor in ilia,
   Inque tua uxorem suscipe prole tuam.
Ne sine me vivas, ego vivo superstes in ilia;
   Sic me quam rapiunt fata, reservo tibi.
In patre maternos affectus sentiat illa,
   Et pro matre vices in patre matris agas.
Hæres ista mihi succedat amoris, amore
   Quo tibi juncta fui, juncta sit ilia, tibi.
Exhibeas precor et fer opem Lucina papante
   Blaudum, sisque precor in patre mater ei."
Dixit, et ingeminaus vix protulit illa vahale,
   In lucem prodit filia, mater obit.
Et miser, et felix, dolet et lætatur, habetque
   Vir causam fletus, lætitiæque pater.
Caro vendit ei Patrem, jactura mariti,
   Desistit sponsus esse, fit unde pater.
Maternam redmit et pensat filia mortem,
   Et quasi pro matre redditur illa patri.
Paulatim matrem furatur filia patri,
   Inmemoremque facit conjugis esse virum.
Totos affectus in se trahit Alda paternos;
   Hæc sibi pro matris nomine, nomen habet.
Quo studio, quanto natura labore creavit
   Aldam, testatur et docet oris honos.
Alba caro, nivibusque similisque rosis color esset,
   Si non illa nives vinceret, ille rosas.
Virginis in facie rosa lilia pingit et ardet,
   Albet et in teneris purpura nixque genis.
Apta supercilii flextura coronat ocellos,
   Qui quædam risus signa notasque gerunt.
Aurum mentitur coma, basis forms labororum
   Invitat, teneris assimilata rosis.
Quæ castigatus tumor egerit arte studentis,
   Naturae ut possint basia plena capi.
Hane pater a cunis custos devotus ab omni
   Affectu prohibet colloquioque viri.
Pingit et incelat mentem illius, atque figurat
   Moribuis ornatis sollicitudo patris.
Inprimit in tenera matronam virgine, stringit
    Annos matura sub gravitate leves.

198                  APPENDIX.

Foedere concordi discordia jungit, amicat
   Oppositum opposito conciliatque suo.
Conveniunt fragili rigor in sexu, gravitasque
    In teneris annis, cumque pudore pudor.
Vim patitur, nec lege sua permittitur uti
    Ætas, nec currit legibus ipsa suis.
Miratur socium fieri sibi forma pudorem,
   Seque vigere stupet in muliere rigor.
Jam matura toris plenis adoleverat annis,
   Nec præter patrem viderat Alda virum.
Sed licet inviderant tantæ spectacula formæ
    Luminibus populi causa timorque patris.
Fama tamen ullis claustris obnoxia, claudi
    Aldam non patitur, clausa fit Alda licet.
Aldæ fama sonat populi totius in ore;
   Alda fit in populo fabula, vera tamen.
Forma quidem superat famam, cum mira loquatur,
   Vincitur, et veris non valet æqua loqui.
Sollicitant Pirrum tanta miracula formæ:
    Aldæ non inpar sanguine Pirrus erat.
Æquat eos ætas et par possessio patrum;
    Sed mens dispar erat, dispar utrique parens.
Auditu capitur, et cæco carpitur igne
    Pirrus, et ignorat quid male sanus amet.
Ignorat quid amat; sed amat pro virgine famam,
    Sic amat ut potius non amat, immo furit.
Pirro servus erat, et nomen Spurius illi;
    Nec deerat talis nominis omen ei.
Velleris instar erat scabie concreta tenaci
   Cæsaries, intus tota capillus erat.
Et picturatæ caligæ mentita colorem
    Scribitur assiduo tibia rubra foco.
Deturpant oculos frontis sub valle sepultos
    Silva supercilii continuusque sopor.
Nasus caprizans quasi quodam vulnere fractus,
    Æquatusque genis absque tumore sedet.
Os simul in labiis in latum surgit, hiatu
   Amplo, seque retro flectit, agitque supra.
Morbidat et lædit auras a nare vaporans
   Pejor quam partis inferioris odor.
Tenditur in ventrem longe post terga relictis
   Naribus, hunc sequitur lentus, easque trahit.

                       APPENDIX.                        199

Venter præcedit, naresque sequuntur euntem;
    Sic sequitur corpus, et præit ipse suum.
Nil poterat ventris satiare capacis abyssum,
    Et Bacchi et Cereris exitiale chaos.
Jambicat incedens, crebrosque ingressibus ejus
    Longa facit jambum tibia juncta brevi.
Accumulata palus hesternæ hodierna paludi
    Calciat, et contra frigora munit eum.
Ejus opem Pirrus implorat, eique doloris
    Insinuat causam materiamque sui.
Spurius hæc secum, "Vigila, bone Jupiter, iste
    Ut sic in longum sit cerebrosus age.
Non sine furtiva clavi mihi cuncta patebunt;
    Nunc saltem Spurius poterit esse satur.
Nunc opus arte nova tibi, Spuri, discute: Spuri,
    Discute qæe stomacho grata sit esca tuo.
Nunc redimenda tibi jejunia, te quibus olim
    Affecit domini parca crumena tui.
Pone metum, Pirre: vigilo tibi." Spurius inquit,
    "Effectum votis associabo tuis.
Auditore carens docili doctrina magistri
    Ingrata et sterili semina perdit humo.
Par idemque meæ labor artis erit, nisi tota
    Instes consilio credulitate meo."
"Præcipe," Pirrus ait, "quia sum parere paratus;
    Pendeo de jussu consilioque tuo."
Lætus ad hæc servus, "Nosti, puer optime, nosti,
    Scisque quod ipsa etiam numina munus amant.
Quisquis conciliat sibi numina munere, surdos
    Non habet immo leves in sua vota deos.
Venalemque Jovis qui non conduxerit aurem,
    In vacuum vacuus supplicat ille Jovi.
Ante Jovem causas inhonestas munus honestat,
    Absolvitque reos, innocuosque ligat.
Venditur ante Jovem sceleris pietatis imago,
    Empta vestitur sub pietate scelus.
Jam nihil a superis gratis datur, omnia magno
    Constant, magna breve munera munus emunt.
Templa locant etiam superi sua, pontificatum
    Vendit pontifici Jupiter ipse suo.
Gratia summorum merx est, nam gratia gratis
   Non datur, hane solus prodigus emptor habet.

200                 APPENDIX.

Venditur introitus templi, prohibetque sacerdos
    Ante Jovem vacuas munere ferre manus.
Dat nemo gratis, quia gratis nemo recepit;
    Vendit quisque quia vendidit alter ei.
Gratia scortatur prostans, turpique reducta
    Sub pretio, emptores devovet ipsa suos.
Omnibus, ut breviter loquar, omnia vendit habendi
    Imperiosus amor, omnia munus emit.
Miraris quorsum tendat digressio nostri
    Sermonis, videor currere præter iter.
Accipe quo tendat, vel quid velit ambitus iste
    Sermonis, nec enim deest sua causa sibi.
Nam sicut nequeunt sine munere numina flecti,
    Sic sine muneribus nulla puella capi.
Exemplumque mali dociles imitantur, amorque
    Muneris, ut vendit cætera, vendit eas.
Non genus aut formam moresve requirit amantis
    Femina, de pretio est quæstio prima suo.
Non dantem sed munus amat, mentitur amorem
    Ex dono, quantum donat amatur amans.
Hinc Spurcæ vilesco meæ, quia jam spoliato
    Vendere quam possit est toga nulla mihi.
Fac igitur mittas Aldæ quod fascinet ejus
    Fureturque animum, concilietque tibi.
Primitiasque tui pastillum sumat amoris;
    Omen habet, poterit talibus Alda capi.
Verborum includas quædam tormenta, novosque
    Ignes a nostris sumpserit illa cibis.
Prodigus in primo sis munere, deque futuro
    Spem faciant illi munera prima bonam.
Sic tibi tunc fuerit geminis astricta catenis,
    Muneribusque tuis, carminibusque meis.
Non est laudandus vel amandus avarus amator;
   Prodigus esto."  " Nihil est mihi," Pirrus ait.
Spurius, "Hæc novi, novi, puer optime, novi,
    Te patris improbitas non sinit esse probum.
Austeri et duri senis inclementia nostri
    Proh pudor! in puero te facit esse senem.
Lude, satisfacias annis, operosus amator,
    Nec senis invigiles moribus ante senem.
Cum nihil in loculis tibi sit, cum plena laborat
    Archa patris, patre divite natus eget.

                        APPENDIX.                        201

Falle senem, fiat tibi clavis adultera, Pirrus
  Sic," ait, "et loculos sarcinat arte suos."
Spurius accepto pastillum præparat ære,
  Ipse sibi doctor, ipse minister erat.
In conum prius erigitur, descendere tandem
  Cogitur in latum pasta, premente manu.
Figitur in medio massæ manus, altera circum
  Ducit, et extendit attenuatque globum.
Undique continuus paries ascendit in amplos
  Extendit ventrem postea massa sinus.
Sedulus insudat operi, vasisque capacis
  Instar formarat figulus ille novus.
Dissecat in partes pullos, carnisque suillæ
  Mixtura inpinguat et quasi nutrit eos.
Carnibus ista capax impletur machina, digno
  Ordine, servatur omnibus ordo suus.
Instrue, prima piper dat fundamenta, sequuntur
  Carnes, ille sacro pulvere spargit eas.
Est super expassa pro regimine crusta, coronat
  Crusta superficiem tortilis atque ligat.
Spurius abscedit, Pirro mittente salutes
  Aldæ non modicas, innumerasque preces.
Spurius hæc secum, "Spuri, genialis agatur
  Qua tibi spe melius accidit ista dies:
Nil ego pastilli nisi crustula sola comedi,
  Coenaque pastillus nunc mihi totus erit.
Crustula sunt semper mea portio; cur? quia nostri
  Dentibus emeriti sunt inimica senis,
Ista mihi luctata diu, tamen ante reliquit,
  Conterat ut dentes hac herus arte meos.
Amodo parco meis ego dentibus, atque terenda
  Illis pastilli viscera sola dabo.
Iste renodabit, iste integrabit amorem
  Spurcæ pastillus, restituetque tibi.
Vultu suscipiar hilari, quem bursa coegit
  Excludi, faciens aera plena plicam."
Plebis in egestu quo vilior angulus urbis,
  Spurcæ quassa domus tota ruina sedet.
Introitum crates spinis crinita tuetur,
  Tota tribus pendet restibus ista domus.
Spurca domi sola residet, vilosaque cruda
  Cum sale pannosi suminis exta vorat.

202                 APPENDIX.

Et fragmenta bibit in pultes jam resoluta
   Hesterni juris atque aliunde dati.
Spurius ingreditur, oculorum obliquat in illum
   Fulmen, et arrepta prosilit illa colo.
lctibus inculcat ictus, "I, furcifer, exi !"
   Clamat, sed profert quæ gerit ille sacra.
Placat eam tanti sacri reverentia, friget
   Ira, reformatur gratia, lisque cadit.
Quam circa conviva sedet solempnis uterque
   Mensa sibi est pedibus sellula fulta tribus.
Spurius exhilarat furtivo prandia vino,
   Et sibi festivum præparat ille ciphum.
Tripliciter fractum triplex sutura renodat,
   Fecerat ista rudi vincula sutor acu.
Filorum claudens vestigia, cannabe facta,
   Cera ligaturum sordida pixque ligant.
Surgitur a coena, congestum stramine pauco
   Sternit amatori Spurea cubile suo;
Quem super expandit multis attriverat ætas
   Pannum vulneribus, et male squalor edax.
Squalentem pannum deturpat multa cicatrix,
   Totus sutura sive foramen erat.
Defluit in partes, vix pars cum parte cohæret,
   Vix patitur tractus putrida tela leves.
Talis utrumque torus suscepit, saccus utrique
   Tegmen, sed nimium particulare datur.
Abscondit tegmen breve particulariter ambos,
   Altera pars tegitur, altera nuda jacet.
Colligit in rnassam sese, talosque reflexos
   Natibus adducit Spurca, genuque genis.
Spurius indocilis flecti, quem sarcina ventris
   Tundit, nil tali proficit arte sibi.
Dumque latus tegitur, alget male pes, laterique
   Supplicat, ut modicum conpatiatur ei;
Mutuat a latere tegmen, sed dum latus alget
   Pes licet invitus tegmina reddit ei.
Amborum lateri tenuis structura ministrat
   Algorem pariter, duritiamque soli
Inprimit, et scopulos tellus scopulosa sigillat
   In latere amborum, seque figurat ibi.
Succurrit fratri levum latus, inque sinistram
   Donec dedoleat altera costa jacet.

                   APPENDIX.                        203

Carnes culmus arat in rugas, et quasi nata
  Sint ibi, sic claudit stramina fossa cutis.
Stramen enim pannus, quem jam detexuit ætas,
   Nec bene castigat, nec cohibere potest.
Spurius in mane cristatus stramine surgit,
  Fit capiti totum præda cubile suo.
Hasterni cum parte tori discesserat hospes
  Dampnosus, Pirrum convenit, inquit ei:
"Quantis, Pirre, mihi cutis est attrita flagellis,
  Quot miser accepi verbera, quotque minas?
Leno conpertus, male sum deprensus in ipso
  Crimine, nec nostros attigit illa cibus:
Suspiras alias nil profecturus in Alda."
  Dixerat, at Pirrum durius angit amor.
Nulla suis votis blanditur spes, nec in ullo
  Succurrit ratio consiliumque sibi.
In nulla puero spe respirante camino
  Admixtum est oleum lignaque sicca rogo.
Quo plus cuncta suis videt adversantia votis,
  Acrius ignescit inproba pestis amor.
Mente miser maceratur amans, macilentaque menti
  Respondet facies, et cutis ossa trahens.
Huic soror est; vultus est fratris in ore sororis,
  Totaque spectator fratris in ore soror.
Sic gerit in vultu fratrem soror, ille sororem,
  Ut solum sexus dividat inter eos.
Jamque tamen non solus agit discrimina sexus,
  Immo qui pueri languet in ore color.
Languet amans, nec languet amor, ne possit amoris
  Vis languere gravis, langtior amantis agit.
Suscipit augmentum furor a languore furentis,
  Crescit amor quo plus attenuatur amans.
Instat ei lacrimis, instat prece sedula nutrix,
  Ut causam morbi detegat ille sibi.
Vix lacrimis, vix blanditiis detorquet ab illo
  Quam, quare, quantum, quam male sanus amat.
Mentis ad archanum fugit, atque recolligit intus
  Se totam, et secum multa revolvit anus.
Dum bene foecundum sollertia pectus anilis
  Discutit, occurrit quid sibi possit agi.
Aldæ fida comes hæret et Pirri soror, illa
   Quæ si non esset femina, Pirrus erat.

204                 APPENDIX.

Aldæ tradiderat suus hanc pater, ut schola morum
   Informaret eam moribus Alda suis.
A thalamis Aldæ vocat hanc nutrix, quasi quædam
   Res secreta domi sit peragenda sibi.
Vestes alternans illis, in fratre sororem
   Occulit, inque suo est condita fratre soror.
Sic sub veste maris mulierem masculat illa,
   Et sub feminea feminat ipsa marem.
Cuncta notat, fraudemque suam non conperit ipsa,
   Fallitur ipsa suo pæne magistra dolo.
Pæne putat Pirrum fieri sine fraude puellam,
   Pæne putat fraudem fraude carere suam.
Qualiter et quare, quid agat, cur, quando loquatur,
   Quove modo puero sedula monstrat anus.
Doctus abit, timet et sperat, dum mente futura
   Metitur, mixta vota timore tremunt.
Mollit iter, gressus effeminat, inque minores
   Incessum gressus temperat ille suum.
Ad thalamos venit optatos, secretior Aldam
   Abscondit thalamus, interiorque domus.
Emungens in pensa colos, in fila rotundans
   Lanas, impregnant stamine pensa novo.
Miratur sociæ reditum, quæ causa moretur,
   Pro socia socium dans sibi Pirrus adest.
Hæsit in aspectu primo, quodamque stupore
   Optati voltus numen adorat amans.
Inmotis hæret oculis suspensus, in illa
   Contemplans, ab ea se revocare nequit.
Fascinat, et cupidos spectantis inescat ocellos
   Vernans in tenero virginis ore decor.
Pæne recurrentes, indignantesque moveri,
   Invitos revocat denique Pirrus eos.
Rem poterat virgo sensisse, sed adjuvat, atque
   Prosperat ipsa sui simplicitate dolum.
Accedit Pirrus propius, vix dulcia differt
   Oscula, vixque virum dissimulare potest.
Os ori propius infert, ut ab ore loquentis
   Verba bibat, quociens incipit Alda loqui.
Rem peragente loco, fraudi spondente favorem,
   Eventusque bonos tempore Pirrus ait:
"Ne fateatur opus infidam me tibi fida,
   0 comes, invideam si tibi scire meum.

                      APPENDIX.                    205

Disce quod addidici: mea quod mihi sedula nutrix
    Tradidit, hoc tecum pilrticipare volo.
Quod doces non dissimules narrare frequenter,
    Totaque non poteris dum moriere mori.
Vivam servabis tua te post fata, tibique
    Ipsa tui magna parte superstes eris."
Aldæ simplicitas docilem se spondet, eique
    Instat, pollicitum solvat ut ille suum.
"Ne careant fructu documenti semina nostri,
    Totam conformes te mihi," Pirrus ait;
"Quod faciam facias, et facta meis tua factis
    Succurrant, votis sint tua, facta meis."
Nodat in amplexus igitur, stringitque lacertos,
    Seque in femineo colligit ille sinu.
In nodum pariter collectis Alda lacertis
    A collo Pirri nobile pendet onus.
Qualia, quotve dedit, tot, talia suscipit ille
    Oscula, lascivit ille, nec illa minus.
Virgineum si dente quasi prodente labellum
    Attingit, morsum suscipit illa parem.
Ebibit alterius alter fugitque labellum,
    Mutua luxuriant oscula lege pari.
Ludit, et alterius peregrina vagatur in ore,
    Alternatque suos utraque lingua lares.
Lætior intranti peregrinæ assurgit amicæ,
    Inque suos trahit hanc hospita lingua lares.
Dum quodam applausu sibi colluctantur amico
    Amplexu, linguam lingua ligata ligat.
Sumpta satis Pirrus post oscula, cætera sumit;
    Defloratus abit virginitatis honor.
Crebos in fine salientis senserat Alda
    Virgæ singultus, singula quæque ?otat;
Inque voluptatem Veneris resoluta, volutat
    Secum, quid sit ea cauda vel ille tumor;
Unde voluptatis sit in illo tanta rigore
    Gratia, dum secum discutit, inquit ita:
"Quondam chara mihi, sed nunc charissima, quondam
    Fida comes, sed nunc fida magistra mihi;
Obsequiis debebo tuis, quod mortua vivam,
    Quodque mihi mea post fata superstes ero.
Quid tibi pro tantis dignum referam documentis?
    Par erit obsequiis gratia nulla tuis.

206                 APPENDIX.

Hæc documenta precor iteres, iterata secundo
    Hærebunt animo firmius illa meo.
Si decies repetas, decies repetita placebunt;
    Nil unquam poterit gratius esse mihi.
Instrumenta quibus tam dulces utar in usus,
    Edoceas ubi sint invenienda mihi.
Quid sit et unde, refer, tumor inguinis iste rigentis
    Cauda nescio quæ sit operosa tibi."
Concutit in risum tam simplex quæstio Pirrum,
    Ludicra respondens fictaque Pirrus ait:
"Accipe, fida comes, quid cauda sit ista vel unde,
    Quid sit et unde tumor inguinis iste mei.
Cum tales multas venales exposuisset
    Caudas nuper in hac institor urbe novus,
In fora colligitur urbs tota, locumque puel1æ
    Stipant, prima novæ mercis amore trahor.
Inpar erat pretium pro ponderis inparitate,
    Magni magna, minor cauda minoris erat.
Est minor empta mihi, quoniam minus æris habebam,
    Sedula servitiis institit illa tuis;
Fecit quæ potuit, sed si dimensio major
    Esset ei, poterat plus placuisse tibi.
Tenditur in tumidum si forte superba tumorem
    Exit, et a nobis pæne refulsa fugit.
Promptaque luctari sociam luctaminis ambit,
    Quod tecum lusit hoc sibi lucta fuit.
Post crebros igitur ictus, sudataque multum
    Praelia, resudat hausta labore suo.
Tunc patiter quædem fastidia, cumque tremore
    Victrici solvit digna tributa suae.
Tunc sedat ille tumor, pendet rigor ante superbus,
    Inque suos languet cauda redacta sinus."
Dixerat, in gemitum pectus trahit Alda, loquentis
    Vocibus innectit, continuatque suas:
"Ventri parca nimis, pauper feliciter esses
    Si tua caudarum maxima cauda foret."
Jocundos Veneris jam continuarat in usus
    Septem cum totidem noctibus ille dies.
Festivum spondet reditum, ne tristia lætis
    Suceedant, blandis aspera; Pirrus abit.
Quædam victoris praefert insignia, quodam
    Luxuriat fastu frons hilarata novo.

                   APPENDIX.                      207

In facie ridet animus, frontemque serenans
    In voltu poterat mens hilarata legi.
Colligit in faciem mentem, casusque secundos,
    Arrisisse dolis laeta triumphat anus.
Jam soror exuerat fratrem, fraterque sororem;
    Nec jam frater erat illa, nec ille soror.
Surgit et in crimen Aldae jam crescit apertum
    Venter, in insolitum viscera tendit onus.
Ipsa sui ridet surgentia crimina ventris,
    Nec vitium vitio credit inesse suo.
Vera patris credens mendacia, dum pater illi
    Objicit attactus colloquiumque viri,
Se nunquam novisse virum vel nomine solo
    Asserit, et fallit illa, sed absque dolo.
Veraque non vera veraciter asserit esse,
    Salvaturque sua simplicitate dolus.
Sic neuter mendax fit simplicitate magistra,
    Quamvis affirmat ille quod illa negat.
Ille suo fructu non respondente labori,
    Sic secum loquitur conqueriturque sibi:
"Quis prohibere potest pelagus ne fluctuet? ignis
    Ne caleat ? studio fallitur ille suo.
Stultius insanit qui feminæ levitatis
    Posse putat motum sub gravitate tegi.
Nec later absque luto, nec serpens absque veneno
    Ullus erit, nec mel absque sapore suo.
Nec vitium commune poterit dediscere sexus
    Femineus, nec erit femina casta diu.
Non est ulterius socianda puella puellis,
    Fabricat ipsa sibi de muliere marem.
Exemplum super hoc cunctis memorabile, nostrae
    Virginis implevit mascula virgo sinus.
Nescio quis mulier, vel quæ vir, quodve neutrum
    Fit mihi, seu genera nescio, sive gener.
Nec generum expectans mihi sexu de muliebri,
    Non expectato volnus ab hoste tuli."
Singula fama loquax excepit ab ore loquentis,
    Infundens bibulis auribus urbis ea.
Inpetit et falsis inhonestat fama sororem
    Pirri criminibus, semivirumque vocat.
Errorem famæ Pirrus falsique sorori
    Criminis ascriptam senserat esse notam.

208                  APPENDIX.

Ergo modum fraudis retegit, nomenqne sororis
    Integrat, in famam restituitque bonam.
Acta placent, culpaque sua laudatur uterque,
    Et deceptoris sponsa fit Aida sui.
 

                EXPLICIT ALDA.